پنجم دي ماه سالگرد درگذشت اشوزرتشت پيامبر آريايي

پنجم دي ماه كه در سالنماي زرتشتيان نام خورايزد دارد ، يادآور درگذشت يگانه پيامبر آريايي ، اشوزرتشت اسپنتمان است . او كه در بهار و در فروردين ماه ، چشم به جهان گشوده بود ، در زمستان و در ماه دي چشم از جهان فروبست .
او كه نيكي هاي سه‌گانه ، سه ستون آموزش هايش است و راستي جويان جهان را به خردورزي فرا مي‌خواند ، در اين روز به هنگام نيايش در آتشكده بلخ ، به دست توربراتور كشته شد . گاتها سروده‌هاي اين پيام آور آريايي است كه امروز در دست ماست و انديشيدن در آن ، راه راستي‌جويان جهان را روشن مي‌سازد .

زرتشتيان به ياد نخستين پيامبر يگانه‌شناس ، 5 دي ماه هر سال به جشن‌خواني مي‌پردازند و به آرامگاه ها رفته و شادي روان درگذشتگان ، به ويژه جان‌باختگان جنگهاي ايران با دشمنان را از خداوند جان و خرد مي‌خواهند .

شب يلدا مبارك

واژه «یلدا» واژه ایست برگرفته از زبان سریانی (که از لهجه‌های متداول زبان «آرامی» است) به معنای تولد. زبان «آرامی» یکی از زبان‌های رایج در منطقه خاورمیانه بوده است. (برخی بر این عقیده اند که این واژه در زمان ساسانیان که خطوط الفبا از راست به چپ نوشته می‌شده، وارد زبان پارسی شده است).

شب یَلدا یا شب چلّه بلندترین شب سال در نیم‌کره شمالی زمین است. این شب به زمان غروب آفتاب از ۳۰ آذر تا طلوع آفتاب در ۱ دی اطلاق می‌شود، که برابر با ۲۱ دسامبر یا ۲۲ دسامبر است. ایرانیان و بسیاری از دیگر اقوام آن را مبارک می‌دارند و این شب را جشن می‎گیرند. این شب در نیم‌کره شمالی با انقلاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن شب به بعد طول روز بیشتر و طول شب کوتاه‌تر می‌شود.ایرانیان باستان با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر می‎شوند و تابش نور ایزدی افزونی می‌یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی بر پا می‌کردند.

یلدا و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است. ایرانیان باستان این شب را شب تولد ایزد مهر «میترا» می‌پنداشتند، و به همین دلیل این شب را جشن می‎گرفتند و گرد آتش جمع می‎شدند و شادمانه رقص و پایکوبی می‌کردند.آن گاه خوانی الوان می‌گستردند و «میزد» نثار می‌کردند. «میزد» نذری یا ولیمه‎ای بود غیر نوشیدنی، مانند گوشت و نان و شیرینی و حلوا، و در آیین‎های ایران باستان برای هر مراسم جشن و سرور آیینی، خوانی می‌گستردند که بر آن افزون بر آلات و ادوات نیایش، مانند آتشدان، عطردان، بخوردان، برسم و غیره، برآورده‎ها و فرآورده‎های خوردنی فصل و خوراک‎های گوناگون، از جمله خوراک مقدس و آیینی ویژه‌ای که آن را «میزد» می‌نامیدند، بر سفره جشن می‌نهادند.
ایرانیان گاه شب یلدا را تا دمیدن پرتو پگاه در دامنهٔ کوه‌های البرز به انتظار باززاییده‌شدن خورشید می‌نشستند. برخی در مهرابه‌ها (نیایشگاه‌های پیروان آیین مهر) به نیایش مشغول می‌شدند تا پیروزی مهر و شکست اهریمن را از خداوند طلب کنند و شبهنگام دعایی به نام «نی ید» را می‌خوانند که دعای شکرانه نعمت بوده‌است. روز پس از شب یلدا (یکم دی ماه) را خورروز (روز خورشید) و دی گان؛ می‌خواندند و به استراحت می‌پرداختند و تعطیل عمومی بود (خرمدینان، این روز را خرم روز یا خره روز می‌نامیدند). در این روز عمدتاً به این لحاظ از کار دست می‌کشیدند که نمی‌خواستند احیاناً مرتکب بدی کردن شوند که میترائیسم ارتکاب هر کار بد کوچک را در روز تولد خورشید گناهی بسیار بزرگ می‌شمرد.

خداوندا

خداوندا ، اگر روزي بشر گردي ز حال بندگانت با خبر گردي

پشيمان مي‌شوي از قصه خلقت ، از اين بودن ، از اين بدعت
خداوندا تو مسئولي

خداوندا تو مي‌داني كه انسان بودن و ماندن

در اين دنيا چه دشوار است ،

چه رنجي مي‌كشد آنكس كه انسان است و از احساس سرشار است ...

دوم دسامبر سالروز ورود پيروزمندانه مرداويز به اصفهان

دوم دسامبر سال 931 ميلادي (آذرماه 310 هجري خورشيدي) مرداويز زياري حكمران و رهبر مردم مازندران، گرگان، گيلان و ري كه «تاريخ» از او به عنوان يك ايراندوست بزرگ انقلابي، يك رنسانسير و از بانيان تجديد استقلال و حاكميت ايران نام مي برد پس از بيرون راندن عوامل و نظاميان خليفه عباسي از كاشان، همدان و ديگر شهرهاي مركزي ايران و درهم كوبيدن آنان درنبردي در 49 كيلومتري اصفهان وارد اين شهر شد و آن را پايتخت همه ايران اعلام كرد. در همين روز مرداويز در اجتماع مردم اصفهان كه براي ابراز احساسات نسبت به او گرد آمده بودند خطاب به آنان مطالب مهمي بيان داشت كه مضمون آن از اين قرار است:

«من و يارانم كه به خاطر گرامي ميهن، شمشير برگرفته و جان بر كف نهاده ايم در روز تولد نور و گرمي (روز آتش؛ روز نهم از ماه نهم سال ايراني ــ 9 آذر) كه روز خوش يمني براي ايرانيان بوده است در نزديكي اصفهان سپاهيان وفادار به خليفه را بشكستيم و از ايران گريزانديم. من از ديلمان برخاسته ام ــ از ميان مردمي شكست ناپذير. هيچكس به خاطر كارهاي غير ميهني كه تا به امروز كرده است؛ بازخواست و مجازات نخواهد شد. ولي از امروز مجازات خيانت به ميهن و همكاري با بيگانه؛ مرگ است. مي خواهم كه ازاين پس جز به پارسي سخن نگوييد و همه آيين ها و جشن هاي گذشته را كه ميراث فرهنگي مان و بازمانده از نياكان مان هستند به همان صورت و با رعايت اصالت هر چه تمامتر برگزار كنيد، ترس و دروغ را از خود دور سازيد كه مايه همه بدبختي ها هستند. «گفتار نيك ــ كردار نيك ــ پندار نيك» يك اندرز نياكان مان است كه تمدن و بزرگي خود را بر پايه آن استوار داشته بودند و هرگاه كه از چارچوب آن خارج شدند آسيب ديدند. از رعايت اين اندرزها كسي آسيب نخواهد ديد. من همين امسال ــ 58 روز ديگر ــ در همينجا جشن سده را بر پا مي دارم تا يادآور سه آموزشي باشد كه ذكر كردم». در اين اجتماع، ياران و پيروان مرداويز ازجمله برادران بويه حضور داشتند كه پس از مرگ مرداويز سراسر ايران را آزاد و بغداد را هم تصرف و خليفه را دست نشانده خود كردند.
مرداويز جاه طلب نبود. او «ايران» را مي خواست و به آن عشق مي ورزيد، نه خودش را و دليلش شريك كردن نصر ساماني ديگر ناسيوناليست ايراني در رهبري مناطق شمال خاوري ايران (خراسان بزرگتر ازجمله منطقه «فرارود») بود؛ زيرا هر دو داراي يك هدف بودند و آن آزادي و بزرگي ايران بود.